Osmanlı Arşivi’nde yaptığım salgın hastalıklar konulu belge bulma çalışmalarım esnasında 2 Şubat 1847 tarihinde Adana’dan Osmanlı başkenti İstanbul’a ulaşan ve Arşiv dosyalarında koruma altına alınan ilginç bir belgeyi buldum.

O yıllarda Anadolu insanını deriden etkileyen henüz ilaç ve aşının bulunmadığı bir zamanda Adana Valisi Akdeniz kıyısında bir liman şehri olan Karataş İskelesindeki gümrük işlerine bakan müdüre karantina binası hazırlama görevi veriyor. Ancak müdürün görevini savsakladığını görünce önce görevden alıyor ve mahkeme kararı ile halkın gözleri önünde 80 değnek vurulması cezasını uyguluyor.

Osmanlı Arşivi BOA, A-MKT, 60-88 kod numarası ile kayıtlı 2 Şubat 1847 tarihli belgede olayla ilgili olarak yazılanlar:

“Adana karantinahanesi idaresine bağlı Karataş İskelesi müdür vekili Ağa’nın sağlık usullerine aykırı hareket etmesi sonucu karantina binasını tamamlayıp teslim etmediği Adana Valisi Paşa hazretleri tarafından mahkeme edilerek bu tarafa (hükümete) bildirmeksizin görevinden alınarak seksen değnek vurdurmuş olduğu.”

Adana Valisi. O günün şartlarında halkı derinden etkileyen veba, kolera, sıtma hastalığını önlemenin çaresi olarak hastaları 40 gün kadar karantina altına alarak tedavi etme kuralını uyguluyor. Ve de Adana Valisi’nin karantina hizmetlerini aksatan gümrük müdürüne halkın gözleri önünde seksen değnek sopa vurduruyor. Kendine göre hastalığın yayılmasını ve de önlenmesinin böyle olacağına inanıyor.

ÇUKUROVA’YI KASIP KAVURAN SALGIN HASTALIKLAR

Osmanlı Arşivindeki belgelerden elde ettiğimiz bilgilere göre: 1760’lı yıllarda Çukurova’nın kuzeyinde ve Maraş yöresinde veba salgınından ölenlerin sayısı 1000 kişiye ulaştığı halde yöneticiler çaresiz bir şekilde insanları temiz havanın bulunduğu yaylalara göç etme ve temizliğe uymaya çağırıyor.

1756 yılında Adana’dan Halep’e giden kervanların geçtiği Demirkapı’da veba hastalığına yakalanan bütün askerler öldü.

Adana’da Vali Faik Paşa, 1890’lı yıllarda Seyhan nehri kıyısında Memleket Hastanesi yaptırdığında, hastanede doktor ve eczacı sayısından fazla din adamı görev yapıyor. Çünkü koskoca Adana vilayetinde bir hastane var. Ve buraya gelen köylülerin çoğu tedavi esnasında hayatını kaybediyor. Onlar için sadece dini hizmetler yapılarak toprağa veriliyor.