-Adana"dan Halep(e giden kervanlar, misis"ten ilerde Demirkapıya uğrar ve burada kısa süre kalırdı.

-Demirkapı, aynı zamanda gümrük kontrol noktası idi.

-İngiliz ressam Bartlett, 1836 yılında Demirkapı"nın gravürünü çizdi.

-Demirkapı, aynı zamanda Karanlık kapı olarak da isimlendirilmişti.

Demirkapı"yı bilir misiniz? Efsanelerde ve tarih kitaplarında bahsedilen Demirkapılar, çoğalarak göç etmeyi, bazen da kendi içine kapanarak saklanmayı, ama bir şekilde sıkı sıkıya korunmayı hatırlatır.  Tarihi belgelerde yer alan Demirkapı"nın Çukurova"yı Payas Körfezine ve oradan da Halmep"e bağlayan önemli bir geçiş yeri olduğunu hatırlatan ilk görsel belgenin  çizim tarihi 1836 yılıdır. O tarihte Payas"a ve Demirkapı"ya gelen İngiliz gravür ressamı Bartlett, kervanların ve insanların geçiş yeri olan Demirkapı"nın taş örgülü kemerli yapısının ayrıntılarını çizdi.  Demirkapı yapılış tarihi Romalılara kadar uzanan tarihi geçiş yeri idi.  Tarihin başından beri Anadolu"yu Halep"e Şam"a bağlayan önemli askeri olayların geçiş yeri olmuştu. Hititler, Asurlular, Kilikya Kralları, Büyük İskender, Romalılar, Bizanslılar, Haçlılar, Ermeni Kilikya Krallığı, Türkmenler  ve Osmanlılar…

Osmanlı Devleti, 1800"lü yılların başlarında Demirkapı"dan öteye Payas"a doğru Hac kervanlarını gönderemeyince nice sıkıntılar yaşanmıştı.  Tüccar ve hac kervanları, askeri birlikler, aşiretler Demirkapı"dan geçerek gidiyordu, Payas"a ve oradan da Halep"e…

Demirkapı geçiş yerinin  biraz ilerisindeki  Payas  şehri de durak yeri olması bakımından önemli idi.  Payas"ın yazılışı  tarihi kaynaklarda “Baiyas, Bayas” olarak da geçer. Ve günümüz İngilizcesinde de yer alan “Bay” sözcüğü ile de bağlantısı olmalıdır. “Körfez, deniz sahili” anlamlarına gelir.   Payas şehrinin bulunduğu yer de bu düşünceyi doğrular.

Adana"dan yola çıkan kervanlar öncelikle Misis"e uğrar, köprü başında bulunan kervansarayda konaklar, daha sonra Kurt-kulağı"nı geçerek, Volkanik özelliği olan Leçelerin eteğinden ve denize yakın yerde ki Demirkapı"ya uğrayarak Gavurdağları eteğindeki Payas"a uğrar.  İskenderun"u da geçerek belen"den Amik ovası ve Halep"e doğru yol alır. Bu yol güzergahı tarihin başından beri  Ortadoğu"nun en önemli geçiş yeri idi.

Bartlett, Demirkapı"nın görüntüsünü 1836 yılında çizdiğinde kemerli giriş yerinin üzerindeki taş örtü yerinde duruyordu. Zaman içinde Demirkapı"nın ayakta olan taşları da söküldü… Kervanlar geçmez oldu.  Tepeler eteğinde, çalılar arasında kaldı. Bulunduğu yerde otlar bitti. Gözden kaybolarak  Unutuldu.

Demirkapı ve az ötesindeki  Payas şehri ortak kaderi paylaşmıştı tarih boyunca. Geçen zaman yaşanan tarihi olayları unutturmuştu ama o coğrafyada insan yapısı her taş ve bina parçası bir zamanlar yaşanan olayları hatırlatıyordu.